مبانی نظری و پیشینه پژوهش رژیم غذایی در افراد دارای اضافه وزن
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع :انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل:WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
بخش هایی از محتوای فایل پیشینه ومبانی نظری::
مسأله چاقی که امروزه به صورت یکی از مشکلات اساسی زندگی انسان قرن بیست
و یکم درآمده است، دارای سابقه‌ای تاریخی بالغ بر بیست هزار سال می‌باشد.
تحقیقات باستان شناسی صورت گرفته و نیز وجود تندیس ها و سنگ نوشته هایی
منقش به تصاویر افراد چاق، حاکی از آن است که انسان‌هایی که سالها قبل از
ما در این دنیا زندگی می‌کرده اند نیز با مفهوم چاقی آشنایی
داشته‌اند.گروهی از محققان تغییر در نوع زندگی بشر و نیز تغییر در عادات
غذایی انسان‌ها در دوران پالئولیتیک را عامل گسترش چاقی در افراد بشر
می‌دانند. در این دوران انسان‌ها به تدریج دست از کوچ‌نشینی و مهاجرت
برداشته، در نواحی مساعد از نظر آب و هوا سکنی گزیدند که این مسأله خود به
تنهایی نقش مهمی در کاهش فعالیت فیزیکی انسان‌ها در آن دوران داشت. از سوی
دیگر اقامت دائم در نواحی حاصلخیز موجب رونق کشاورزی در این نواحی گشت که
این مسأله نیز موجب تغییر قابل ملاحظه‌ای در عادات غذایی انسان‌ها شد. به
طوری که غذاهای سرشار از پروتئین کم‌کم جای خود را به غذاهای دارای
کربوهیدرات بالا دادند.کاهش فعالیت فیزیکی و روی آوردن به مصرف غذاهای
دارای مقادیر بالای کربوهیدرات موجبات بروز چاقی در انسان‌ها را فراهم
آورد. مصریان باستان بارها و بارها در متون پزشکی کهن خود به چاقی اشاره
داشته‌اند و از چاقی به عنوان نوعی بیماری یاد کرده‌اند. در متون پزشکی چین
باستان نیز از چاقی به عنوان یکی از علل کاهش طول عمر انسان اشاره شده
است. هندیان قدیم نیز فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی مناسب را از اصول اولیه
زندگی سالم تلقی می‌نمودند(مقدسزاده، 1389).
بقراط که او را پدر علم پزشکی می دانند بروز مرگ های ناگهانی در افراد
چاق را بیش از افراد عادی ذکر کرده است. او به افرادی که قصد کاهش وزن
داشتند توصیه می کرد که قبل از مصرف غذا به تمرین های ورزشی پرداخته و
بلافاصله پس از اتمام غذا در حالیکه هنوز در حال نفس نفس زدن می باشند غذای
خود را میل کنند. بقراط همچنین، برای کاهش وزن افراد چاق از رژیم های
غذایی سرشار از چربی استفاده می کرده است. وی معتقد بود، که فرد چاق با
مصرف زیاد غذاهای پر چرب کم کم از این قبیل غذاها خسته شده، دست از پر خوری
بر می دارد. وی همچنین به افراد چاق توصیه می کرده است که یک نوبت در روز
غذا بخورند، بر روی تخت خواب های سخت بخوابند و بدون کفش راه بروند(همان
منبع).
گالن پزشک و دانشمند یونانی که کتب مهم و تأثیرگذاری
در زمینه طب به رشته تحریر درآورده است، در درمان چاقی توجه ویژه ای به
ورزش و فعالیت بدنی داشته است. او به افراد توصیه می کرده است که به ورزش
بپردازند و بلافاصله بعد از ورزش در حالیکه نفس های عمیق می کشند به ماساژ
قسمت های مختلف بدن خود بپردازند. او همچنین به افراد چاق توصیه می کرده
است که از غذاهای کم انرژی استفاده کنند. پس از ظهور اسلام و گسترش علم
پزشکی در میان مسلمانان، پزشکان مسلمان نیز رو به مقابله با چاقی و عوارض
آن آوردند که به نظر می رسد بسیاری از روشهای درمانی آنان از گالن اقتباس
شده بود. آنها به افراد چاق توصیه می کردند که از غذاهای پر حجم و کم انرژی
استفاده کنند، قبل مصرف غذا استحمام کنند و به فعالیت های سنگین بدنی
بپردازند(نقل از مقدسزاده، 1389).
ابن سینا پزشک مسلمان و دانشمند بزرگ ایران به بیماران خود توصیه می کرد
که تا زمانیکه وعده غذایی قبلی آنها کاملاً هضم نشده از مصرف وعده جدید
غذایی پرهیز کنند. همچنین، رژیم غذایی مورد تأیید وی دارای مقادیر فراوان
سبزیجات و مواد گیاهی بوده است. او عقیده داشت که باید مصرف مواد غذایی
حاوی مقادیر زیاد چربی و نمک را به حداقل رساند. ابن سینا از جمله افرادی
است که به بحث چاقی کودکان و عوارض نامطلوب آن در این گروه سنی اشاره داشته
است. وی به والدین کودکان توصیه می کرده است که از دادن مقادیر زیاد مواد
غذایی به کودکان خود بپرهیزند، چرا که این مسأله موجب روشن شدن رنگ ادرار
کودک می شود. ابن سینا معتقد بوده است که مصرف بیش از حد غذا و نیز چاقی
کودکان موجب افزایش بروز حملات تشنج در کودکان می شود(همان منبع).
رازی دیگر دانشمند مسلمان ایران از چاقی به عنوان یکی از علل مهم نازایی
یاد کرده است. وی معتقد بوده است که وجود چربی زیاد موجب خفگی سلول جنسی
نر می شود. از سوی دیگر رازی نیز مانند ابن سینا معتقد بوده است که چاقی از
جمله عواملی است که موجب افزایش بروز حملات تشنج در کودک می شود.
چائوکر که در قرن 14 میلادی زندگی می کرد تنها راه مقابله با چاقی را
پرهیز و خودداری از پرخوری عنوان کرده است که این پند ساده به عنوان یکی از
اصول اولیه مقابله با چاقی در طول تاریخ مطرح بوده است.
در قرن 16 و
17 همزمان با دوران رنسانس به دلیل ورود مواد غذایی متفاوت از خاور دور و
آمریکای مرکزی و جنوبی به اروپا تغییرات زیادی در تغذیه مردم اروپا به وقوع
پیوست. در این دوران سیب زمینی و ذرت به سرعت بازار مصرف کشورهای اروپایی
را تسخیر کردند. کشت ساده تر و در عین حال میزان انرژی زایی بیشتر این
محصولات موجب شد این مواد به تدریج جایگزین گندم مصرفی شوند. نخستین فرضیه
در زمینه علل بروز چاقی در سال 1795 به چاپ رسید. نخستین کتاب با موضوع
چاقی در سال 1829 میلادی منتشر شد. همچنین نخستین کتاب در زمینه رژیم های
غذایی در سال 1863 توسط ویلیام بانتینگ با نام «سخنی در باب چاقی برای
عموم» در 21 صفحه به چاپ رسید. دراین کتاب، بانتینگ به بیان تجارب شخصی خود
در مورد رژیم های غذایی پرداخته بود(مقدسزاده، 1389).
تعاریف اضافه وزن :
سازمان بهداشت جهانی (1996) اضافه وزن و چاقی را به این صورت تعریف کرده
است: تجمع غیر طبیعی و بیش از حدّ چربی که سلامتی را به مخاطره می اندازد.
در متن بازنگری شده چهارمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات
روانی( DSM-IV-TR)چاقی و اضافه وزن به تجمع زیاد چربی در بدن اطلاق می شود.
در افراد سالم چربی بدن حدود 25 درصد وزن بدن زنها و 18 درصد وزن بدن
مردها را تشکیل می دهد، اضافه وزن به وزن بالاتر از نُرم مرجع می
گویند(سادوک و سادوک، 1382).
اضافه وزن و چاقی وضعیت هایی هستند که در آن ها وزن بدن از محدوده طبیعی
فراتر می رود. چاقی را می توان سندرمی دانست مرکب از خصوصیات فیزیولوژیک،
بیوشیمیایی، متابولیک، اناتومیک، روانی و اجتماعی که وجه مشخصه آن افزایش
پایدار در میزان بافت چربی و در نتیجه اضافه شدن وزن بدن می باشد.
چاقی ساده در طبقه بندی بین المللی بیماری ها به عنوان یک بیماری جسمانی
گنجانده شده است. اما در چهارمین مجموعه ی تشخیصی و آماری اختلالات روانی
نیامده است، زیرا اثبات شده است که چاقی با یک نشانگان روانی یا رفتاری
مرتبط است (سادوک و سادوک، 1382). و دیگر این که، فربهی اختلال روانی نیست و
به ندرت می توان درمان آن را در حیطه کار روان پزشکی دانست.نخستین گام در
تعریف و ارزیابی چاقی طبقه بندی آن بر اساس نمایه توده بدنی(BMI kg/m2) است که از تقسیم وزن(به کیلوگرم)بر مجذور قد(به متر) به دست می آید. بر این اساس افراد دارای25BMI (kg/m 2 )>مبتلا به اضافه وزن و افراد دارای30 BMI (kg/m 2)>
چاق در نظر گرفته می شوند)جی، ماهان و اسکات استامپ، 2008). همچنین دور
کمر (wc) مقیاس مهمی از خطر چاقی است. دور کمر بالاتر از 35 اینچ در زنان و
بالاتر از 40 اینچ در مردان را به عنوان عامل خطر در نظر می گیرند. اندازه
دور کمر شاخص عملی (کاربردی) برای چاقی شکمی است. شواهد حاکی از آن است که
چاقی شکمی خطر بالاتری نسبت به چاقی طبیعی است (لیزینکی و همکاران، 2001).
جدول2-1: نمایه توده بدنی
نمایه توده بدنی(BMI kg/m2)
تفسیر
کمتر از 18 لاغر
9/24- 18 طبیعی
9/29- 25 اضافه وزن
9/34-30 چاقی درجه 1
9/39- 35 چاقی درجه 2
برابر یا بیشتر از40 چاقی شدید
Escott-Stump(2008)
اهمیت پرداختن به چاقی
امروزه چاقی یکی از معضلات بهداشتی و عامل خطر برای بروز بسیاری از
بیماری ها نظیر دیابت، بیماری های قلبی- عروقی، پرفشاری خون و سرطان است.
چاقی از نیمه ی اول قرن بیستم رو به افزایش نهاد و بخش قابل توجهی از افراد
کشورهای توسعه یافته در حال توسعه را در بر گرفته است و از آن به عنوان
مهمترین عارضه تغذیه ای و یک معضل اجتماعی در سطح جهان یاد می شود(مقدس
زاده، 1389).
تحقیقات نشان داده که چاقی با بیماری های جسمانی جدی و خطرناک مانند
دیابت، سکته، بیماری های قلبی- عروقی، فشار خون بالا، نقریس، کیسه صفرا،
میگرن، مقاومت به انسولین، ناباروری و نازایی در زنان، انواع سرطان و
بیماری های تنفسی مانند آبنه انسدادی هنگام خواب ارتباط دارد(هالت، 2005؛
راجی وهمکاران، 2009). همچنین، چاقی با پیامدهای عصب شناختی مضر مثل تباهی (
تحلیل رفتگی) قشر پیشانی و آسیب ماده سفید مغز پیوند یافته است و عامل
خطر مستقلی برای آلزایمر و دمانس می باشد (گاستافسون و همکاران، 2004؛
وایت مرو همکاران، 2008). بررسی های جدید به پیوند چاقی با کارکردهای
شناختی ضعیف اشاره کرده اند (الیاس و همکاران، 2003 ؛ آری هات ، 2006).
برخی مطالعات نشان داده اند که افراد چاق ممکن است در عملکردهای شناختی
مانند زمان واکنش، هوشیاری و توجه و داوری فوری کلمات، یاد آوری تأخیری،
توجه انتخابی آسیب بیشتری نشان دهند(کانایا و همکاران، 2009؛ کورنوت و
همکاران، 2006) برخی پژوهش ها به رابطه بین کارکردهای اجرایی ضعیف با چاقی
اشاره شده است(بوکا، 2008؛ گانستاد و همکاران، 2007؛ جراس و همکاران، 2008
). در مطالعه ای نشان داد شد که تورش توجه خوراکی در رژیم گیرندگان، بیش از
افراد عادی است و هر چه قدر وزن افراد بیشتر بود، تورش آن ها برای خوراکی
های پر کالری نیز بیشتر بود(مقدس زاده، 1389).
شیوع چاقی
شیوع چاقی یک نگرانی رو به رشد و گسترش است. در ایالات متحده 34% از
بزرگسالان دچار اضافه وزن هستند و 27% چاق هستند. این نرخ 50% بیشتر از 30
سال گذشته است (هایِز، 2004). بررسی زمینه یابی سازمان سلامت و تغذیه نشان
می دهد شیوع اضافه وزن از سال های 1998- 1994 تا 2000 – 1999 به 5/64% و
شیوع چاقی به 5/30% رسیده است و اکنون، قریب به بیش از 300 میلیون فرد چاق و
بیش از یک میلیارد مبتلا به اضافه وزن در سراسر دنیا وجود
دارد(هایز،2004). همچنین سازمان بهداشت جهانی(2009) برآورد کرده است که در
سال 2015، نزدیک به 2/3 میلیارد بزرگسال، مبتلا به اضافه وزن، بیش از هفتصد
میلیون نفر چاق و نیز 4/2 % جمعیت فوق چاق شوند. درمان قطعی افراد چاق
بسیار دشوار است ولی کاهش وزن پایدار این گروه از افراد باعث بهبودی شایان
توجه در بیماری های ناشی از چاقی، افزایش کیفیت زندگی و افزایش طول عمر می
شود.
در کشور ما به احتمال زیاد چاقی درصد بالایی از گروههای مختلف سنی و
جنسی را شامل می شود. مطالعات کشوری که به منظور ارزیابی عوامل خطر ساز
بیماری های غیر واگیر صورت گرفته است، نشان داد 37 درصد مردان و 48 درصد
زنان ایرانی، مبتلا به اضافه وزن هستند. بر اساس تحقیقات انجام شده از سو ی
پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم (1386) حدود 60 تا 70% افراد
بالای 20 سال در ایران دچار اضافه وزن هستند که همه ساله مبالغ هنگفتی صرف
درمان پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم آن می شود. چاقی در طبقه اجتماعی
اقتصادی پایین 6 بار شایعتر از زنان طبقه اجتماعی اقتصادی بالا است. کنترل
رفتار خوردن پیچیده است و موضوعی است که تحت تأثیر فرایند فیزیولوژیکی،
فرآیندهای محیطی خودالقایی و تلاشهای خودکنترل گرانه است (بلوندل وگلیت،
2001). خصوصیات فرهنگی که افراد را نسبت به فعالیت های فیزیکی دلسرد می کند
و عادات خاص خوردن ممکن است شیوع چاقی را افزایش دهند. تعداد زیادی از
مطالعات تفاوت هایی را بین رفتارهای خوردن افراد چاق و غیر چاق گزارش می
دهند (توگو و همکاران، 2001).
